یک نکته:
این که در ایران باستان روز هفته داشته‌ایم یا نه٬نه باعث افتخار است نه باعث شرمندگی٬این فقط یک تقسیم بندی است٬ بنابراین این نوشتار قرار نیست بر افتخارهای ما چیزی بیافزاید یا کم کند.

فارسیان درآغاز سلطنت خود هفته نداشتند زیرا اولین اشخاصی که هفته را استعمال کردند اهل مغرب بودند خصوص اهل شام و حوالی آن که چون انبیاء در این ناحیه ظهور نمودند از هفته اولین که آغاز جهان در آن بود مردم را اخبار کردند چنانکه در تورات ناطق است سپس از اهل شام در دیگر امم انتشار یافت و عرب عاریه به پواسطه قرب جوار و تعرب اسمعیل‌بن‌ابراهیم در این کار از ایشان پیروی کردند(آثارالباقیه٬ نوشته ابوریحان بیرونی ترجمه اکبر داناسرشت)

روزهای هفته از کجا آمده‌اند؟
روزهای ماه سی روز است و بر هفت قابل تقسیم نیست٬
روزهای سال هم ۳۶۵ روز است که این عدد هم بر هفت قابل تقسیم نیست.
بنابراین این تقسیم بندی جدا از تقسیم بندی‌های دیگر است و ارتباطی با ماه و سال ندارد.
چرا این تقسیم‌بندی بوجود آمده است؟
تقویم ایران باستان ارتباط تنگاتنگی با اعتقادات مذهبی در ایران باستان دارد٬و تمام نامها ریشه‌ای مذهبی دارند
اما نام‌های روزهای هفته چه ارتباطی با ایران باستان دارند؟
در تقویم ایران باستان هر سال 365 روز دارد و هر ماه 30 روز تمام٬پنج روز باقیمانده را پنجه دزدیده شده می‌گویند(به نقل از ابوریحان)

نام 12 ماه سال از نامهای امشاسپدان است که عبارتند از :

فروردین(حمع فرورد-Farward است که از واژه فروشی گرفته شده است)
اردیبهشت : (اشه و هیشته) امشاسود نگهبان درستی و پرهیزگاری است
خرداد : (هئوروه-Haurva) به معنای از هر نظر کامل
تیر :ستاره تشتر و نگهبان آب است.
امرداد(امرتات) نام ششمین امشاسپند به معنی بی‌مرگی است و نگهبان گیاهان و خوردنی‌هاست
شهریور : (خشثره و ئیریه) به معنی شهریاری کامل ٬نگهبان و مالک فلزات؟(فرشته ایست که به جواهر هفتگانه که طلا و نقره و دیگر فلزات که قوام صنعت ‌و دنیا و مردم بدان است موکل است )
مهر :(میترا؟)برکت دهنده و حامی پیمان
آبان : نگهبان آب
آذر:(آتش) پاسبان آتش
دی : (آفرنش)
بهمن(وهومنه) اندیشه نیک
سپندارمذ(اسپندارمذ-اسفند):فروتنی

و هر روز ماه نیز نامی مخصوس خود دارد که آن تیز از نامهای ایزدان و امشاسپدان است.
نام روز اول هر ماه به نام خداونگار-اهورمزدا- نامیده شده و از روز دوم تا روز هفتم به نام شش امشاسپند یا میهن ایزدان زرتشتی است بنابراین هفت روز اول ماه عبارتند از:

اهور-مزد(Ahur-mazda) = اورمزد
وهومنه (Vahomana) = وهومن٬بهمن
اشا-وهیشت(Asha-Vahishta) = ارث-وهیثت=اردیبهشت
خشتز-وئیریه(Khshathra-Vaira)= شتریور = شهریور
سپت‌آرمئی‌تی(Spenta-Araiti) = سپندارمت=شهریور
هيورتات(Haurvatat) = خردات=خرداد
امزتات(Amertat) = امردات= امرداد


در تمام این تقسیم‌بندی‌ها هیچ اشاره‌ای به هفته نشده است.
اما این فکر که ایرانیان هفته داشته‌اند از کجا آمده است؟
شاید این تفکر از اینجا بوجود آمده باشد که روزهای هشتم٬پانزدهم وبیست‌وسوم هر ماه به نام دثوش نامیده شده یعنی
روز هشتم : دثوش-یادذوه (Dathush-dazva) = دی‌بآذر
پانزدهم : دئوش-یا-دذوه(Dathush-dadhava) = دی-دی بمهر
بیست‌وسوم: دثوش-دذوه(Dathush-dadhva)= دی-دی‌بدین
تنها اشاره‌ای که ممکن است نشان‌دهنده تقسیم ماه به چهر بخش باشد همین یک نکته است ولی از آنجایی که نام روزها هر هفته تکرار نمی‌شود(این تکرار فقط برای دئوش وجود دارد)این نمی تواند نشان‌دهنده هفته باشد.
اشاره دیگر٬شاهنامه فرودوسی است٬که در آن از روز چهارشنبه(سوری)نام برده شده و چون فرودوسی برای شاهنامه از متن‌های قدیمی استاده کردهُ٬گفته می‌شود که نشان‌دهنده روز هفته است٬اما می‌دانیم که شنبه واژه‌ای عربی است٬پس اشاره فردوسی نمی‌تواند ریشه‌ای فارسی داشته باشد.
بنابراین واژه‌هایی مانند چهارشنبه‌سوری بدون شک بعد از اسلام به فرهنگ ایرانی وارد شده‌اند و جایگرین مترادف‌های فارسی خودشان(جشن‌سوری؟) شده‌اند و طبیعی است که در این تغییر٬دچار تغییر زمانی هم شده باشند.
----
با نگاهی به :
گاه‌شماری و جشن‌های ایران باستان نوشته هاشم رضی
پژوهشی دز اساطیر ایران-مهرداد بهار
جشن‌های ایرانی -دکتر پرویز ورجاوند
و البته اوستا